De verbonden organisatie en nieuwe business modellen

Een van de belangrijkste verschillen tussen een traditionele en een verbonden onderneming is de drijfveer, oftewel het ‘waarom’ van de organisatie. De verbonden ondernemer staat in verbinding met zijn omgeving en wil positieve waarde toevoegen. Om dit te bereiken zet hij nieuwe businessmodellen of nieuwe aansturingsmodellen in.

Belangrijk om te onthouden is dat geld verdienen nog steeds van belang is om de verbonden organisatie financieel gezond te houden. Financiële winst is alleen niet langer de belangrijkste drijfveer, zoals dat bij een traditionele onderneming wel het geval is. Nieuwe businessmodellen kunnen dus worden ingezet om sociale of ecologische waarde te genereren en daarmee een positieve bijdrage aan de omgeving te leveren.

Vernieuwend is niet persé verbindend

Hier wordt het echter verwarrend: een organisatie met een vernieuwend businessmodel is namelijk niet per definitie een verbonden organisatie. Het is namelijk heel goed mogelijk een nieuw businessmodel toe te passen zonder dat je de overstap naar het verbonden wereldbeeld hebt gemaakt.

Kijk maar eens naar Airbnb. Via dit platform kunnen mensen hun huis verhuren aan toeristen. Deze organisaties maken gebruik van een businessmodel uit de deeleconomie. Hoewel er een vernieuwend businessmodel wordt gebruikt, is het gedachtegoed nog hetzelfde als in de ‘oude economie’. De voornaamste drijfveer achter Airbnb is namelijk geld verdienen. Het lijkt alsof er verbinding wordt gecreëerd, maar eigenlijk is dat niet écht zo. Het is zelfs nog erger: menselijk contact wordt in het businessmodel van Airbnb gecommercialiseerd.

Waar gastvrijheid vroeger bij het normale sociale verkeer hoorde, zorgt Airbnb ervoor dat het een product is geworden. Menselijk contact is een nieuwe manier geworden om geld te verdienen. En daarmee is deze vorm van ‘deeleconomie’ misschien nog wel schadelijker voor de onderlinge verbinding dan de oude, lineaire businessmodellen.

Niet vernieuwend maar wel verbindend

Het kan dus heel goed zijn dat een organisatie wel een vernieuwend businessmodel hanteert, maar geen verbonden organisatie is. Ze zien zichzelf niet als onderdeel van een geheel dat groter is dan zijzelf en handelen niet vanuit een ‘wij-bewustzijn’ of een groter belang. Andersom kan het echter ook. Een organisatie kan een lineair businessmodel hanteren en toch vanuit verbinding met de omgeving meervoudige waarde creëren.

Valid Express is een sociale koeriersdienst die gebruikmaakt van een traditioneel, lineair businessmodel. Dat wil zeggen: de klant heeft een vraag en Valid Express levert een dienst die qua snelheid en kwaliteit concurreert met andere partijen in de markt. Dit doen zij echter met koeriers die een fysieke beperking of chronische ziekte hebben. Op deze manier kunnen de mensen die anders werkloos geweest zouden zijn, toch aan werk komen. Het businessmodel is dus hetzelfde als dat van een commerciële koeriersdienst, maar de manier van waardecreatie is anders. Naast financiële waarde creëert Valid Express ook sociale waarde en is het, volgens de definitie die we in dit boek hanteren, een verbonden organisatie.

Concluderend kunnen we zeggen dat nieuwe businessmodellen en verbonden organisaties niet altijd samen hoeven te gaan. Toch zien we in de praktijk dat veel verbonden organisaties nieuwe businessmodellen inzetten om de verbonden doelstelling in de organisatie te verankeren.